Višedecenijski priliv stanovništva iz sela u gradove, krah stambenih fondova u društvenim preuzećima i nizak standard građana razlozi su što u Srbiji pod tuđim krovom živi najmanje 300.000 podstanara. Dok se hiljade ljudi zlopate plaćajući kirije, gotovo 600.000 domova u republici nema stanare, pišu Večernje novosti.
Najviše ljudi bez sopstvenog stana živi u Beogradu, gde je u različitim oblicima zakupa gotovo 140.000 stanova, što čini oko 12 odsto ukupnog broja stambenih jedinica. Procenat je još veći u Novom Sadu, gde je čak 15 odsto domova pod kirijom. Glad za stanovima, međutim, postoji samo u velikim gradovima, dok je u manjim mestima u unutrašnjosti situacija sasvim obrnuta. U Vlasotincu, Žitorađi, Merošini, Doljevcu i Žabarima izdato je tek oko jedan posto kuća i stanova.
U Udruženju “Velegrad” koje okuplja građane bez sopstvenog krova nad glavom kažu da je realan broj podstanara u Beogradu i većim gradovima veći nego što to pokazuje statistika.
- Veliki broj stanara pod pritiskom stanodavaca koji strahuju od poreza nije prijavio zakup - kaže advokat Mirko Mirković.
- Isti je slučaj i sa većinom onih koji su popisivačima rekli da žive kod rođaka. Veliki je broj praznih stambenih objekata koji su oglašeni za zakup, ali u koje zbog visoke cene kirije stanari ne ulaze.
Mirković zato predlaže da država razmotri oporezivanje viška stambenog prostora. To bi doprinelo ravnomernijem odnosu broja stanova i ljudi bez sopstvenog krova.
Dobar deo armije podstanara čine bivši zaposleni u nekadašnjim društvenim gigantima, koji su od svojih plata izdvajali procenat za stambene fondove. Propašću firmi i ukidanjem fondova umesto željenih stanova njima je ostalo samo pusto mesto na stambenoj rang-listi. Danas su to uglavnom penzioneri koje prati večiti podstanarski usud.
- Osam zaposlenih je izdvajalo novac da bi jedan njihov kolega dobio stan - ističe Žarko Grubić zadužen za stambenu problematiku u “Velegradu”.
- Nama je načinjena dupla nepravda - stanove nismo dobili, a država ništa nije učinila da nas obešteti.
U Srbiji je počev od 1992. godine otkupljeno više od 700.000 stanova gotovo za badava. Zajedno sa 300.000 stambenih kredita i zajmova, ukupno se milion srećnika lagodno skućilo. U svojinu je tako prešlo, kako se procenjuje, oko 80 miliona kvadrata stambenog prostora. Relikt prošlosti čini i 40.000 zakupljenih stanova koji su nekada bili u društvenoj svojini, ali nikada nisu otkupljeni. Njihovi korisnici postali su zakupci, koji stanuju na neodređeno vreme i plaćaju kiriju nižu od tržišne.
Kiriju za stan plaća svaki treći stanovnik Evropske unije - pokazuje istraživanje o svojini stanova u EU, obavljeno 2011. godine. Najveći broj stanova u vlasništvu je u Rumuniji, gde čak 96,6 odsto stanara ima tapiju na svoje ime. Slično je u Litvaniji i Hrvatskoj.
Najveći broj građana koji žive u tuđim stanovnima zabeležen je u Nemačkoj, gde svega 53,4 posto popisanih živi u sopstvenom domu. Najniži udeo vlasnika stambenih nekretnina, samo 43,8 odsto, evidentiran je u Švajcarskoj, koja je takođe obuhvaćena istraživanjem kao članica Evropskog ekonomskog prostora.
